حقوق بشر مجموعه ای از حقوقی است که همه افراد صرفاً به دلیل انسان بودن از آن برخوردارند.
سازمان ملل متحد حقوق بشر را در اعلامیه جهانی حقوق بشر تعریف کرده است. در این سند، حقوق بشر “ذاتی برای همه انسان ها صرف نظر از نژاد، جنسیت، ملیت، قومیت، زبان، مذهب یا موقعیت های دیگر” است. متخصصان حقوق موجود در اعلامیه را به انواع حقوق مدنی و سیاسی و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم می کنند. همه انواع از نظر اهمیت وزن یکسانی دارند. اینها شامل – از جمله – حق زندگی و آزادی است. آزادی از شکنجه و بردگی؛ حق کار و تحصیل؛ و آزادی عقیده و بیان.
تاریخچه حقوق بشر
در سال 539 ق.م پادشاه ایران، کوروش کبیر، بابل را فتح کرد. او چیزی را پایه گذاری کرد که فقط می توان آن را شکل اولیه حقوق بشر توصیف کرد، که بر روی استوانه ای سفالی به نام «استوانه کوروش» ثبت شد. قوانین بردگان را آزاد می کرد و برابری مذهبی و نژادی می داد. یکی دیگر از لحظات مهم حقوق بشر در سال 1215 میلادی رخ داد. در انگلستان. گروهی از بارون ها، شاه جان را مجبور می کنند تا Magna Carta را امضا کند، سند حقوقی مانند محافظت در برابر مجازات غیرقانونی و حق عدالت سریع. تا سال 1297 به طور رسمی در قوانین انگلیس پذیرفته نشد، اما امضای Magna Carta شهرت جهانی دارد. این الهام بخش اسناد دیگری مانند منشور حقوق ایالات متحده است.
حقوق بشر پس از آسیب های جنگ جهانی دوم در کانون توجه قرار گرفت. سازمان ملل متحد در سال 1945 تأسیس شد و بلافاصله شروع به کار کرد. مجمع عمومی اعلامیه جهانی حقوق بشر را به تصویب رساند که یک سند 30 ماده ای است که حقوق اساسی و جهانی بشر را تشریح می کند. اسناد دیگری به دنبال داشت: میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و دو پروتکل اختیاری. این اسناد با هم اعلامیه بین‌المللی حقوق بشر را تشکیل می‌دهند که ماگنا کارتا برای همه بشریت نامیده می‌شود.
حقوق بشر چیست؟
بر اساس اعلامیه بین المللی حقوق بشر همه حقوق به پنج دسته مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم می شوند. در اینجا چند نمونه از این حقوق بشر آورده شده است:
- حق حیات
- حق آزادی بیان و اجتماعات مسالمت آمیز
- حق آزادی مذهب
- حق آزادی از تبعیض
- حق ازدواج و تشکیل خانواده
- حق دادرسی عادلانه و دادرسی عادلانه
- حق مراقبت های پزشکی، غذای کافی و آب سالم، مسکن و آموزش
- حق مشارکت در زندگی فرهنگی
حقوق بشر بسیار دیگری نیز در اعلامیه بین المللی حقوق بشر و معاهدات و قوانین اساسی بین المللی و منطقه ای شرح داده شده است، اما چه چیزی آنها را متحد می کند؟ چارچوبی که همه حقوق بشر را مقید می کند چیست؟
چارچوب حقوق بشر
با نگاهی به اصول رویکرد مبتنی بر حقوق بشر (HRBA) می توانیم بیشتر درباره روح حقوق بشر درک کنیم. سازمان هایی مانند سازمان ملل از این چارچوب مفهومی برای ایجاد همکاری بین المللی و تثبیت حقوق بشر در یک سیستم استفاده می کنند. همچنین در زمینه هایی مانند سیاست عمومی، آموزش، مراقبت های پزشکی و غیره برای اطمینان از حمایت و ارتقای حقوق بشر استفاده می شود. هر HRBA یکسان به نظر نمی رسد، اما مضامین ثابت به ما کمک می کند تا حقوق بشر را در اصل آنها مفهوم سازی کنیم. مواردی که باید در مورد حقوق بشر به خاطر بسپارید:
تطبیق پذیری
این جزء اساسی حقوق بشر است که همیشه وجود نداشته است. یونیورسالیت بیان می کند که حقوق بشر متعلق به هر فردی بدون توجه به ویژگی هایی مانند جنسیت، جنسیت، قومیت و غیره است. در اسنادی مانند مگنا کارتا و منشور حقوق، حقوق برشماری معمولاً گروه هایی مانند اقلیت های نژادی و زنان را حذف می کند. در درک مدرن از حقوق بشر، همه حق دارند از آن برخوردار شوند.
برابری
حقوق بشر باید به طور مساوی اعمال شود. ماده 7 UDHR به تبعیض می پردازد و می گوید: “همه در برابر قانون یکسان هستند و بدون هیچ تبعیضی حق دارند از حمایت یکسان قانون برخوردار شوند.” تبعیض در ماده 23 تکرار شده است: «همه، بدون هیچ تبعیضی، حق دارند در ازای کار مساوی، دستمزد برابر بگیرند، اگر حقوق بشر به طور مساوی اعمال نشود، جهان عادلانه از دسترس ما خارج است».
وابستگی متقابل
آیا برخی از حقوق مهمتر از حقوق دیگر هستند؟ شاید به نظر برسد، اما حقوق بشر به یکدیگر وابسته است. هنگامی که یک حقوق بشر مورد تهدید قرار می گیرد، بر دیگران تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، اگر زنان به طور مساوی حقوق نگیرند، توانایی آنها را برای دسترسی به حقوقی مانند آموزش، مراقبت های بهداشتی، غذا و آب سالم، مسکن خوب و غیره محدود می کند.
تقسیم ناپذیری
«غیرقابل» به معنای غیر قابل تقسیم است. مردم را نمی توان از حقوق انسانی خود محروم کرد. اگر یک حق از کسی سلب شود، تمام حقوق دیگر او را تهدید می کند. این یک اصل مهم است زیرا بسیاری از جوامع افراد را در سلسله مراتبی قرار می دهند که در آن برخی از حقوق رعایت می شوند و برخی دیگر رعایت نمی شوند. به عنوان مثال، در ایالات متحده، میلیون ها نفر پس از محکومیت جنایی از رای دادن منع می شوند. همچنین در 39 ایالت و واشنگتن “قوانین بی کفایتی” وجود دارد که به قضات اجازه می دهد افراد مبتلا به اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی را از حق رای محروم کنند. با این مثال ها می توان به راحتی مشکلات موجود را مشاهده کرد. قوانینی از این دست اساساً می گویند که برخی از حقوق قابل تقسیم هستند که در تضاد با اصول حقوق بشر است.
آینده حقوق بشر
الان حقوق بشر کجاست؟ مسائلی مانند تغییرات آب و هوایی، حملات به دموکراسی و همه‌گیری کووید-19 چالش‌های بزرگی را ایجاد می‌کنند. متصدیان وظیفه (کسانی که مسئول ترویج و حمایت از حقوق بشر هستند) باید متعهد به اقدام واقعی باشند وگرنه آینده تیره و تار خواهد بود.